Cmentarz na Monte Cassino – Kiedy kończy się dzierżawa wieczysta?

Cmentarz na Monte Cassino to miejsce bliskie sercom polskich patriotów. Wielu z nas będzie tam 18 maja 2024 – w 80 rocznicę bitwy o Monte Cassino. W przewodniku Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego zamieściłem cały rozdział poświęcony Polskiemu Cmentarzowi Wojennemu.

Budowa cmentarza rozpoczęła się jeszcze w 1944 roku. Poświęcenie cmentarza miało miejsce 1 września 1945 roku. Kiedy kończy się dzierżawa wieczysta?

Decyzja o budowie cmentarza i porozumienie z przedstawicielami klasztoru

Jan Bielatowicz w swojej książce Laur Kapitolu i wianek ruty. Na polach bitew Drugiego Korpusu tak opisuje kwestie związane z powstaniem cmentarza:

Już dwa dni po bitwie o Monte Cassino szef duszpasterstwa Drugiego Korpusu, ks. Włodzimierz Cieński i kilku oficerów sztabu przybyło na pole bitwy, aby wybrać miejsce na cmentarz dla poległych. Ostatecznie zgodzono się na wybór głównego projektodawcy i budowniczego cmentarza inż. Wacława Jerzego Hryniewicza.

Ziemia na cmentarz w dziewięciu dziesiątych była własnością klasztoru, a reszta należała do właścicieli prywatnych. Drobni właściciele otrzymali odszkodowanie w gotówce, natomiast Opactwo oddało ziemie Polakom w wieczystą dzierżawę, na podstawie aktu cesji, podpisanego dnia 29 lipca w bazylice św. Pawła za Murami w Rzymie. Ze strony polskiej akt ten podpisali: gen. Władysław Anders, kap. Tadeusz Zandfos (projektodawca i budowniczy pomnika Karpatczyków na wzgórzu 593), sierż. Franciszek Pest i strz. Józef Gąsior, ze strony benedyktyńskiej: opat Matteo Renato Ildefonso Rea di Nazareno, Don Domenico Tommaso Leccisotti, historyk opactwa, Don Nicola Clemente i Don Martino Matronola.

Obszar odstąpiony na cmentarz mierzy blisko pięć hektarów. Budowa cmentarza trwała dwa lata, od października roku 1944 do października roku 1946. Projekty wykonał architekt Wacław J. Hryniewicz oraz architekt Jerzy Skolimowski, kierownikiem robót był inż. Tadeusz Muszyński. Prace rzeźbiarskie wykonał art. Michał Paszyn oraz Włoch; prof. Ciambelotti.

J. Bielatowicz, Laur Kapitolu i wianek ruty. Na polach bitew Drugiego Korpusu, Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, Londyn 1954.

Zwróćmy uwagę na fragment opisu: „Opactwo oddało ziemie Polakom w wieczystą dzierżawę”. Pytanie – kiedy kończy się ta dzierżawa wieczysta, zgodnie z aktem cesji?

Uroczystość poświęcenia cmentarza

Wprawdzie prace budowlane związane z tworzeniem Polskiego Cmentarza Wojennego zostały ukończone w 1946 roku, ale poświęcenie cmentarza na Monte Cassino nastąpiło już 1 września 1945 roku.