Jarosław RubinPomnik w San Vittore del Lazio przypomina o jednym z dwóch polowych cmentarzy polskich żołnierzy poległych w bitwie o Monte Cassino (drugi taki cmentarz był w miejscowości Acquafondata). O cmentarzu polowym i pomniku przypominającym o pierwotnym cmentarzu piszę w przewodniku Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego w ramach trasy samochodowej S2.
Cmentarz polowy w San Vittore del Lazio
Przez San Vittore del Lazio przechodził szlak ewakuacji rannych, głównie z 3 Dywizji Strzelców karpackich oraz 2 Warszawskiej Brygady Pancernej. To właśnie tu 1. kompania sanitarna rozwinęła Główny Punkt Opatrunkowy (GPO), a w pobliżu założono cmentarz polowy.
Na tym cmentarzu polowym spoczęło ponad pół tysiąca polskich żołnierzy z 3 Dywizji Strzelców Karpackich, Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, 6 Pułku Pancernego „Dzieci Lwowskich” oraz z oddziałów pozadywizyjnych.
Cmentarz w San Vittore del Lazio istniał do 1945 roku, kiedy szczątki poległych przeniesiono na cmentarz na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.
Pomnik – miejsce pamięci
Po ekshumacji poległych żołnierzy na miejscu pozostał jedynie wysoki krzyż z łusek artyleryjskich, wykonany przez polskich saperów. Krzyż ten został przeniesiony i wbudowany w pomnik odsłonięty w 2014 roku.
W siedemdziesiątą rocznicę bitwy o Monte Cassino Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa zleciła wykonanie pomnika w San Vittore del Lazio. Projekt, na zamówienie Rady OPWiM, wykonał inż. Janusz Gołąb.
Pomnik jest wpisany w brukowany okrąg o średnicy czterech i pół metra z umieszczonym w centralnej części wizerunkiem orła Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Na obu ramionach muru z piaskowca umieszczono również dwie tablice z inskrypcjami w języku polskim i języku włoskim oraz z oznakami 3 Dywizji Strzelców Karpackich i 2 Brygady Pancernej.
Mam nadzieję, że w jesienne dni – pod pomnikiem w San Vittore del Lazio – zapłoną znicze zapalone przez Polaków mieszkających we Włoszech, osoby odbywające patriotyczne pielgrzymki w okolice Monte Cassino oraz przez przedstawicieli polskiej ambasady w Rzymie.
