Jarosław RubinAnkona wzięta! 18 lipca, o godzinie 14.30 żołnierze ułku Ułanów Karpackich wkroczyli do Ankony przez bramę Santo Stefano. Port w Ankonie został zdobyty!
Ankona – zapiski dowódcy 2 Korpusu Polskiego
2 Korpus Polski, dowodzony przez gen. Władysława Andersa, opromieniony wspaniałym zwycięstwem na Monte Cassino i zdobyciem Piedimonte nie miał wiele czasu na odpoczynek. Nowym zadaniem dla 2 Korpusu był pościg za wycofującymi się wzdłuż wybrzeża Adriatyku wojskami niemieckimi oraz zdobycie ważnego portu adriatyckiego – Ankony.
Oto jak dwudniowe walki o Ankonę opisał dowódca 2 Korpusu Polskiego:
WZIĘCIE ANCONY
Natarcie rusza rankiem 17 lipca 1944. Nieprzyjaciel kładzie ognie zaporowe na pasie nadmorskim, co oznacza, że nie dostrzegł przesunięcia naszych oddziałów pancernych.
5-a wileńska brygada piechoty z 3-m baonem strzelców karpackich po ciężkiej całodziennej walce zdobywa Monte della Crescia i rozszerza powodzenie, opanowując Offagnę. 2-a brygada pancerna przekracza w bród Musone i w zażartej walce opanowuje kolejno Monte Torto, grzbiet Croce di San Vincenzo, Monte Borgo i o 20-ej Polverigi. Jestem pewny, że bitwa o Anconę została wygrana. (…)
18 lipca o 14-ej karpacki pułk ułanów wkracza do Ancony.
W. Anders, Bez ostatniego rozdziału
Ankona – polskimi śladami
2 Korpus Polski zdobył Ankonę po dwudniowych walkach. Przełamanie niemieckich pozycji nastąpiło na osi XIX-wiecznej bramy fortecznej Porta Santo Stefano, która obecnie jest miejscem upamiętniającym zwycięstwo polskich żołnierzy.
Stowarzyszenie „Ułana Karpackiego” przybliża szczegóły dotyczące zdobycia Ankony:
O godzinie 13:00 pluton wsparcia z 1. Szwadronu Pułku Ułanów Karpackich wraz z żołnierzami „włoskich ochotników” z 111.Kompanii Ochrony Mostów / 2.Kompanii „Commando”, osiągają rejon le Grazie di Ancona. O godzinie 14:00 żołnierze szpicy po krótkich starciach ulicznych zajmują stację kolejową, biorąc do niewoli około 40 jeńców. O godzinie 14:30 szpica przechodzi na Cytadelę, a następnie do śródmieścia gdzie około godziny 15:00 do miasta wchodzi cały 1.Szwadron PUK wprost drogą z le Grazie di Ancona.
Ze szwadronem przybywa dowódca Pułku owacyjnie witany przez ludność cywilną miasta.
Ancona jest wolna.
Za: Stowarzyszenie „Ułana Karpackiego” – Zespół Redakcyjny piskam UK (post na FB)
Kiedy w 2019 roku pojechałem do Ankony, to najpierw spojrzałem na całe miasto z Monte Guasco, skąd udałem się na Largo 2 Corpo d’Armata Polacco, czyli skwer 2 Korpusu Polskiego, w okolicy Porta Santo Stefano.
18 lipca 2022 roku poświęcono i odsłonięto w Ankonie pomnik upamiętniający żołnierzy Pułku Ułanów Karpackich. Napis na pomniku głosi: „W hołdzie polskim żołnierzom Pułku Ułanów Karpackich – oddziału rozpoznawczego 2 Korpusu Polskiego, którzy 18 lipca 1944 roku zdobyli i wyzwolili Ankonę. Cześć ich pamięci”.
To właśnie tędy oddziały polskie wkroczyły do miasta – 18 lipca 1944 roku – kończąc bitwę o Ankonę.
Po wyzwoleniu Ankony ulica prowadząca od bramy św. Stefana otrzymała nazwę Ułanów Karpackich (obecnie wrócono do historycznej nazwy Via Santo Stefano).
O udziale naszych żołnierzy w wyzwoleniu Ankony przypomina niewielki placyk (largo) 2 Korpusu Polskiego. Na zewnętrznej stronie bramy zawieszono w 1974 roku tablicę upamiętniającą wkroczenie oddziałów 2 Korpusu do miasta (tylko w języku włoskim).
Chwała Bohaterom!
W bitwie o Ankonę straty 2 Korpusu Polskiego wyniosły 388 żołnierzy zabitych i ponad 1600 rannych. Poległych pochowano na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto.
