Jarosław RubinPolski Cmentarz Wojenny w Bolonii – San Lazzaro di Savena jest największym spośród czterech polskich cmentarzy usytuowanych na ziemi włoskiej. Kiedy pojechałem do Bolonii, to pierwszym miejscem, jakie odwiedziłem był cmentarz San Lazzaro di Savena.
Cmentarz zbudowany wysiłkiem 10 Batalionu Saperów
Polski Cmentarz Wojenny w Bolonii powstał z inicjatywy generała Władysława Andersa, dowódcy 2 Korpusu Polskiego. Prace nad budową cmentarza trwały od 1 lipca 1946 roku do 15 grudnia 1946. Cmentarz został wybudowany przez żołnierzy 10 Batalionu Saperów przy pomocy włoskich specjalistów.
Pochowano na nim 1432 żołnierzy 2 Korpusu poległych w walkach na Linii Gotów, w Apeninach, nad rzeką Senio i przy wyzwalaniu Bolonii.
Projekt cmentarza wykonał ppor. inż. arch. Z. Majerski. Elementy dekoracyjne zaprojektował i wykonał architekt i rzeźbiarz Michał Paszyn.
Wolność krzyżami się mierzy
Na szlaku bojowym 2 Korpusu Polskiego w Emilii-Romanii od jesieni 1944 roku do zakończenia działań wojennych we Włoszech poległo ponad 1400 żołnierzy. Ich groby były rozrzucone w różnych miejscach regionu. Dopiero po zakończeniu wojny szczątki poległych żołnierzy zostały zebrane we wspólnej nekropolii w Bolonii.
Według najlepszego – moim zdaniem – opracowania dotyczącego polskich cmentarzy wojennych we Włoszech, autorstwa o. Adama Studzińskiego, na cmentarzu spoczywa 1432 żołnierzy, przy czym jest 1426 grobów. 1416 poległych zidentyfikowano, 18 jest pochowanych jako nieznani żołnierze.
Jak pisze o. Studziński na nagrobkach jest ok. 100 pseudonimów. Ponadto w przypadku 161 żołnierzy podano rok 1946 jako datę śmierci, a była to data ekshumacji.
Nasza pamięć jest potrzebna
Opiekę nad Polskim Cmentarzem Wojennym od 1946 roku sprawowało włoskie duchowieństwo oraz pozostali we Włoszech żołnierze 2 Korpusu. W latach 60. ubiegłego wieku przeprowadzono pierwsze prace remontowe na cmentarzu. Niestety, splantowano wówczas mogiły. Obecnie opiekę nad Polskim Cmentarzem Wojennym w Bolonii sprawuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN).
Każdy Polak odwiedzający Bolonię lub przebywający w regionie Emilia-Romania powinien znaleźć czas na odwiedzenie największego polskiego cmentarza wojennego na ziemi włoskiej.
Kiedy weterani odchodzą na wieczną wartę, to my powinniśmy zachować w pamięci rodaków spoczywających pod Bolonią.
