Jarosław RubinWzgórze 575 to miejsce, gdzie stoi pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Ażurowy czarny krzyż jest widoczny z daleka i wskazuje drogę do pomnika.
Pomnik stworzony wysiłkiem dywizyjnych saperów
Już w pierwszej połowie czerwca 1944 roku – trzy tygodnie od zakończenia bitwy o Monte Cassino – na szczycie wzgórza 575 stanął czarny krzyż wykonany z podpór mostowych Bailey’a. Dzisiejszą formę pomnik otrzymał do maja 1945 roku.
Pomnik został zaprojektowany przez inżynierów Królikowskiego i Urbanowicza. W pierwszej fazie prac saperzy wytyczyli drogę, ciągnącą się serpentynami, od Albanety na wzgórze 575 (droga jest widoczna na zdjęciu powyżej).
W pracach uczestniczyli saperzy i kierowcy z 5 KDP oraz 40 włoskich robotników. Podczas prac zużyto prawie trzy tony materiałów wybuchowych oraz 720 min. Wysadzono 300 m3 skał. Prace przy drodze i pomniku rozpoczęto 9 kwietnia, a zakończono 18 maja 1945 roku, dosłownie kilka godzin przed odsłonięciem pomnika, które miało miejsce o 14.00.
Na pomnik 5 KDP składają się dwie płyty z trawertynu. Na pierwszej umieszczony jest herb Dywizji – Kresowy Żubr – i data bitwy oraz napis: „Żołnierze Polskiej 5 Kresowej Dywizji Piechoty przemocą z Ojczyzny wyzuci, poprzez więzienia, obozy, tundry Sybiru, pustynie i morza – w marszu do Polski stoczyli tu siedmiodniowy krwawy bój. Poległo 503, 1531 odniosło rany”.
Na drugiej, dużej ukośnej płycie widniał herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów z Orłem Pogonią i Michałem Archaniołem (herb został skradziony) oraz dwujęzyczny napis widoczny na zdjęciu nagłówkowym artykułu.
Powyżej, u stóp krzyża umieszczono urny zawierająca ziemię z pól bitewnych 5 KDP, oznaczone herbami Wilna i Lwowa (herby miast zostały skradzione).
Byłoby pięknie, gdyby Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego sfinansowało odtworzenie brakujących elementów pomnika. Wspaniałą okazją ku temu jest 80 rocznica odsłonięcia pomnika przypadająca w 2025 roku.
Trasa na wzgórze 575 do pomnika Kresowej
Trasę, jaką pokonałem idąc do pomnika 5 KDP, opisałem już w artykule na blogu, a dokładne wskazówki wraz z mapką trasy i QR kodem do mapy w nawigacji znajdziesz w moim przewodniku „Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego”.
