Jarosław Rubin7 grudnia 2024 roku przypada 81. rocznica rozpoczęcia walk w rejonie Montelungo, które były preludium do bitwy o Monte Cassino. To ważny moment w historii II wojny światowej, kiedy włoska Pierwsza Grupa Zmotoryzowana stanęła do walki po stronie aliantów, pokazując determinację narodu włoskiego w drodze do wyzwolenia kraju.
Pierwsze starcie w drodze na Monte Cassino
Po kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku, włoska armia otrzymała status Armii Współwalczącej. Najważniejszą formacją w tych działaniach była Pierwsza Grupa Zmotoryzowana dowodzona przez generała Vincenza Dapina. Na początku grudnia 1943 roku jednostkę tę przydzielono do amerykańskiej 36. Dywizji Piechoty (36 DP), która planowała zająć niemieckie pozycje obronne w rejonie Monte Sammucro, San Pietro Infine i Monte Lungo. Operacja miała na celu otwarcie drogi na Monte Cassino i do doliny Liri.
Ponieważ traktuję te walki jako wstęp do bitwy o Monte Cassino, to Montelungu znalazło się w opisie trasy samochodowej S2 przewodnika Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego.
7 grudnia 1943 roku włoska piechota zaatakowała wzgórza Monte Lungo otaczające San Pietro Infine. Następnego dnia, pomimo gęstej mgły, młodzi włoscy żołnierze przypuścili szturm na Monte Lungo. Walki zakończyły się jednak klęską – w ciągu jednego dnia Włosi stracili ponad 300 żołnierzy, w tym 178 zabitych lub zaginionych oraz 131 rannych.
Sukces okupiony krwią
Włoski 67. Pułk Piechoty ponowił atak 16 grudnia 1943 roku, zmuszając Niemców do wycofania się z San Pietro Infine do oddalonego o 3 km San Vittore. Straty niemieckie w wyniku tych działań wyniosły ponad 200 grenadierów pancernych.
22 stycznia 1944 roku generał Umberto Utili zastąpił gen. Dapina na stanowisku dowódcy. Pod jego przewodnictwem formacja przekształciła się 18 kwietnia 1944 roku w Włoski Korpus Wyzwolenia (Corpo Italiano di Liberazione – CIL). Gen. Utili, bohater włoskiej wojny wyzwoleńczej, spoczął po śmierci w 1952 roku na cmentarzu u stóp Monte Lungo, zgodnie z własnym życzeniem, obok swoich poległych żołnierzy.
Sacrario Militare Italiano di Montelungo
Cmentarz wojenny żołnierzy włoskich znajduje się przy Via Casilina, około 2 km od miejscowości Mignano Montelungo. To miejsce spoczynku 974 poległych w wojnie wyzwoleńczej, których szczątki przeniesiono z pierwotnego cmentarza w Monte Lungo oraz z innych miejsc wzdłuż włoskiego półwyspu.
Główna aleja cmentarza prowadzi do marmurowej kaplicy, w której centralnym punkcie znajduje się ołtarz z ciemnego marmuru, zwieńczony rzeźbą przedstawiającą umierającego żołnierza. Miejsce to symbolizuje ofiarę włoskich żołnierzy na rzecz wolności.
Muzeum Montelungo
Naprzeciwko cmentarza znajduje się niewielkie muzeum, w którym zgromadzono broń, fotografie, dokumenty i artefakty związane z walkami włoskiej armii w czasie II wojny światowej. Ekspozycja na wolnym powietrzu obejmuje pojazdy wojskowe, w tym czołgi oraz działa używane przez wojska włoskie i alianckie w kampanii włoskiej.
Informacje Praktyczne
Cmentarz jest otwarty od poniedziałku do piątku w godzinach 8:30–15:30. Na placu przed muzeum znajduje się przestronny parking dla zwiedzających.
Pamiętajmy o Bohaterach
Montelungo, choć o wiele mniej znane niż Monte Cassino, odegrało ważną rolę w historii kampanii włoskiej. To miejsce, które przypomina o heroizmie i poświęceniu młodych żołnierzy w dążeniu do wolności. W 81. rocznicę tych wydarzeń warto uczcić pamięć poległych, odwiedzając cmentarz i muzeum w Montelungo.
