Jarosław RubinKiedy zbliżają się listopadowe dni pamięci, przypominam o dawnym cmentarzu polowym w Acquafondata. O cmentarzu polowym i obelisku stojącym w jego miejscu piszę w przewodniku Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego w ramach trasy samochodowej S4.
Polowy cmentarz w Acquafondata
W Acquafondacie założono jeden z dwóch polowych cmentarzy polskich żołnierzy poległych w bitwie o Monte Cassino. Cmentarz ten był przeznaczony dla poległych z 5 Kresowej Dywizji Piechoty i Pułku 4 Pancernego „Skorpion”.
Jak wspomina Wacław Flisiński:
Cmentarz w Acquafondata zapełnił się po brzegi. Wiele mogił nosi napis: „nieznany”. Cmentarz leży w dolinie, poniżej rozciągniętej na kamienistym wzniesieniu Acquafondaty.
Żywi przechodzą obok grobów swoich bliskich przyjaciół, kolegów, z którymi jeszcze dzień, dwa dni temu dzielili wspólny los na frontowym odcinku. Przyklękają, szepcą słowa modlitwy.
Ooo, tu nagrobek kolegi Józefa Ratajczaka, poległego 12 maja, z którymi dzieliłem losy w czasie niewoli sowieckiej w obozie na Zaporożu… Serdeczny kompan. Młody człowiek… A tu, dalej, nagrobek pułkownika Kurka dowódcy brygady; nagrobki pułkownika Kamińskiego i innych…
Odeszli od nas, oddając życie ze świadomością, że groby ich znaczyć będą szlak na drodze ku Wolnej Polsce.
W. Flisiński, Od łagrów Komi do winnic Italii, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1992.
Obelisk w miejscu dawnego cmentarza polowego
W 1945 roku przeprowadzono ekshumację poległych żołnierzy 2 Korpusu Polskiego i przeniesiono ich szczątki na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.
19 maja 2023 roku, w Acquafondacie, w miejscu pierwszego pochówku 700 polskich żołnierzy poległych w bitwie o Monte Cassino, ówczesny szef UdSKiOR, Jan Józef Kasprzyk, wraz z ostatnimi żołnierzami 2 Korpusu Polskiego, uczestniczył w odsłonięciu obelisku upamiętniającego dawny cmentarz polowy.
Mam nadzieję, że w jesienne dni – pod obeliskiem – zapłoną znicze zapalone przez Polaków mieszkających we Włoszech, osoby odbywające patriotyczne pielgrzymki w okolice Monte Cassino oraz przez przedstawicieli polskiej ambasady.
Chwała Bohaterom!
