Jarosław RubinPierwsza bitwa o Monte Cassino rozpoczęła się 12 stycznia 1944 roku i trwała do 12 lutego 1944. Wszystkie cztery bitwy zostały opisane w części przewodnika „Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego” zatytułowanej „Nieco historii”.
Piekło dziesięciu armii
Peter Caddick-Adams swojej książce poświęconej walkom o Monte Cassino nadał podtytuł „Piekło dziesięciu armii”. Już w pierwsza bitwa o Monte Cassino pokazała, jak prawdziwy jest ten tytuł. W śmiertelnym boju zwarli się żołnierze niemieccy z korpusami: francuskim, brytyjskim i amerykańskim. Pod formalnym dowództwem 56 Londyńskiej Dywizji Piechoty w bitwie wzięli udział polscy żołnierze z Samodzielnej Kompanii Commando.
Pierwsza bitwa o Monte Cassino i pierwsza porażka aliantów
Dowódca amerykańskiej 5 Armii, gen. Mark Clark, planował zaatakować Linię Gustawa pod Cassino siłami trzech korpusów wzdłuż biegu rzek Garigliano–Gari (Rapido).
Pierwsza bitwa o Monte Cassino rozpoczęła się, kiedy złożony z dwóch dywizji Francuski Korpus Ekspedycyjny pod dowództwem gen. Alphonse’a Juina ruszył, aby obejść niemieckie pozycje poprzez góry na północ od Cassino. Dywizje francuskie miały atakować na skraju prawego skrzydła aliantów przez bronione tereny górskie oraz w pobliżu Linii Gustawa w rejonie Atiny i Belmonte Castello.
Brytyjski X Korpus Richarda McCreery’ego miał przekroczyć rzekę Garigliano i przedostać się przez Góry Auruncyjskie (Monti Aurunci) na południe od Cassino, podczas gdy amerykański II Korpus Geoffreya Keyesa miał przerzucić mosty na rzekach Gari i Rapido, aby utrzymać kontakt z siłami Juina w dolinie Liri.
W nocy z 19 na 20 stycznia II Korpus amerykański zaczął forsowanie rzeki Rapido siłami 36 Dywizji Piechoty, w odległości półtora kilometra od Monte Trocchio i 5 kilometrów w dół rzeki od Cassino. Straty poniesione nad Rapido spowodowały, że zyskała ona miano „krwawej rzeki”.
Uderzenie alianckie przeprowadzone przez oddziały brytyjskie i amerykańskie zostało krwawo odparte przez siły niemieckie. Sytuacji aliantów nie poprawiło lądowanie amerykańskiego VI Korpusu pod Anzio, 22 stycznia 1944 roku.
24 stycznia rozpoczęło się ponowne natarcie amerykańskiego II korpusu. Skierowano do walki amerykańską 34 Dywizję Piechoty, która oprócz ataku od północy wzdłuż zachodniego brzegu rzeki Rapido na miasto Cassino, miała opanować wzgórza Colle Maiola, Monte Castellone, Sant’Angelo i z południowego zachodu uderzyć na wzgórze klasztorne. Rankiem 1 lutego 3 Batalion 135 Pułku Piechoty zajął wzgórze Monte Castellone (771), natomiast 2 Batalion podszedł pod wzgórze Colle Maiola (481) i je opanował. Ostatecznie oddziały amerykańskie dotarły do Głowy Węża oraz na odległość około 900 m od wzgórza klasztornego.
Znaczącym sukcesem okazało się zdobycie przez oddziały francuskie wzgórz Colle Belvedere i Monte Abate (29 stycznia 1944).
11 lutego dowodzący 34 DP gen. Ryder rozkazał 168 Pułkowi przeprowadzić jeszcze jedno natarcie na klasztor. Również ono zostało odparte, a żołnierze powrócili na linię wyjściową.
Pomimo męstwa Francuzów i ofiarności Amerykanów pierwsza bitwa o Monte Cassino zakończyła się klęską aliantów.
