Polskie miasta partnerskie Cassino

Cassino, miasto położone u stóp wzgórza Monte Cassino, znane jest na całym świecie jako miejsce jednej z najcięższych bitew II wojny światowej. Dziś nie pełni wyłącznie roli miejsca pamięci, ale jest także aktywnym ośrodkiem współpracy międzynarodowej. Na Piazza De Gasperi, gdzie mieści się urząd gminy Cassino (Comune di Cassino), zauważyłem tablicę prezentująca miasta partnerskie. Wśród nich odnalazłem również polskie miejscowości.

Miasta partnerskie Cassino – lista na budynku gminy

Zdjęcie tablicy zrobiłem we wrześniu 2023 roku. Dziś mamy wrzesień 2025, więc część partnerstw mogła ulec zmianie. Na przykład oficjalny wykaz na stronie Cassino wymienia obecnie tylko sześć miast partnerskich: Olinda, Falaise, Termoli, Venafro, Tychy i Kolbuszowa. To ciekawa różnica, pokazująca, że niektóre partnerstwa mogły mieć charakter bardziej historyczny czy symboliczny, a aktualna lista została ograniczona do najbardziej aktywnych współprac. Choć nie ma pewności, że ta internetowa jest aktualna.

Partnerstwa z czasów PRL – Tychy i Zamość

Tychy to jedno z miast partnerskich Cassino. Umowę podpisano w 1977 roku. Przez lata współpraca rozwijała się dzięki wymianom młodzieży, projektom kulturalnym i wizytom delegacji. Tychy do dziś wymieniają Cassino jako jedno z miast partnerskich, a partnerstwo ma również symboliczne znaczenie związane z historią bitwy o Monte Cassino.

Drugim polskim miastem obecnym na tablicy jest Zamość. Partnerstwo zostało zainicjowane w 1969 roku, co czyni je jednym z najstarszych w historii Cassino. W polskich dokumentach lokalnych ta współpraca nie jest już wymieniana. Można uznać, że dziś ma charakter przede wszystkim historyczny.

Kolbuszowa, Gdów i Międzyzdroje – nowe kierunki współpracy

W ostatnich latach do sieci kontaktów z Cassino dołączyły także inne polskie miejscowości:

• Kolbuszowa – gmina podaje Cassino jako partnera i widnieje na stronie gminy Cassino, umowa została podpisana 24 czerwca 2018 roku. Współpraca obejmuje kulturę i edukację.
• Gdów – 12 maja 2025 podpisano umowę o partnerstwie, które dopiero zaczyna się rozwijać.
• Międzyzdroje – w 2020 roku rada miejska przyjęła uchwałę o współpracy z Cassino. Obejmuje ona pamięć historyczną, turystykę i wymianę młodzieży.

Te nowe partnerstwa mają charakter bardzo konkretny i już teraz przekładają się na działania widoczne w przestrzeni Cassino.

Pomnik generała Andersa – dar Międzyzdrojów dla Cassino

Symbolem tej nowej współpracy stało się odsłonięcie pomnika generała Władysława Andersa w Cassino 19 maja 2024 roku. Monument został podarowany przez Międzyzdroje i wcześniej stał na ich terenie. Jego autorem jest trójmiejski rzeźbiarz Igor Duszyński.

W uroczystości odsłonięcia uczestniczyli m.in. córka generała – Anna Maria Anders, weterani 2. Korpusu Polskiego oraz przedstawiciele władz Cassino i Międzyzdrojów. Pomnik jest częścią większego założenia upamiętniającego żołnierzy 2. Korpusu, którzy polegli w bitwie o Monte Cassino. Miałem okazję zobaczyć ten pomnik w czasie mojego pobytu w Cassino z okazji 80 rocznicy bitwy.

Warto przypomnieć, że to już drugi pomnik Andersa w Cassino. Pierwszy, autorstwa Andrzeja Pityńskiego, odsłonięto w 2014 roku na placu Largo Wladyslaw Anders.

Nowy pomnik pokazuje, jak partnerstwo polsko-włoskie potrafi łączyć pamięć historyczną z konkretnymi działaniami współczesnych samorządów.

Podsumowanie współpracy polskich miast z Cassino

Na tablicy przy Piazza De Gasperi, przed urzędem Cassino, można zobaczyć polskie miasta partnerskie: Tychy i Zamość. Jednak współpraca Polski z Cassino jest znacznie szersza: obejmuje także Kolbuszową, Gdów i Międzyzdroje.

To właśnie dzięki jednemu z tych nowych partnerstw w Cassino stanął pomnik generała Andersa, który będzie przypominał kolejnym pokoleniom o bohaterstwie żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Cassino pozostaje więc nie tylko miejscem pamięci, ale także żywym pomostem między Polską a Włochami.

---