Jarosław RubinGenerał brygady Nikodem Sulik (1893-1954) w czasie bitwy o Monte Cassino i w czasie całej kampanii włoskiej dowodził 5 Kresową Dywizją Piechoty. Pisząc przewodnik Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego uznałem, że muszą w nim się znaleźć przynajmniej niektóre życiorysy osób związanych z 2 Korpusem Polskim, wśród nich gen. Nikodema Sulika (KMC nr 5).
Gen. Nikodem Sulik (1893-1954), „Tata Ryś”
Nikodem Sulik urodził się 15 sierpnia 1893 roku we wsi Kamienna-Stara (białostockie).
W czasie I wojny światowej służył w armii rosyjskiej jako chorąży w oddziale piechoty. Trafił na front wołyński, gdzie w lipcu 1916 roku został poważnie ranny. Od czerwca 1918 roku w Organizacji Wojskowej Ziemi Grodzieńskiej.
Od stycznia 1919 do maja 1922 roku dowodził w stopniu kapitana kompanią w Białostockim Pułku Strzelców, który wchodził w skład 1. Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej.
Wraz z macierzystym pułkiem walczył na wojnie z bolszewikami oraz wziął udział w tzw. buncie Żeligowskiego i zajęciu Wilna we wrześniu 1920 roku.
2 sierpnia 1921 Nikodem Sulik poślubił Anielę Tarasiewicz, z którą miał czworo dzieci, córki: Zofię, Annę i Marię Anielę oraz syna Bolesława.
W czasach II Rzeczypospolitej Nikodem Sulik kontynuował karierę wojskową. Od września 1927 roku do lutego 1929 roku był komendantem Centralnej Szkoły Straży Granicznej (w stopniu majora od 1.01.1928), a od lutego 1929 roku do marca 1932 roku był kierownikiem Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Toruniu.
Od lipca 1933 roku Nikodem Sulik służył w Korpusie Ochrony Pogranicza jako dowódca batalionu (od 1.01.1935 w stopniu podpułkownika), a następnie dowódca pułku. We wrześniu 1939 roku ppłk Sulik dowodził pułkiem KOP „Sarny”. Pułk ten 18 i 19 września stawił silny opór sowieckiej 60 Dywizji Strzeleckiej.
Po kampanii wrześniowej działał w konspiracji w Związku Walki Zbrojnej w Wilnie pod pseudonimami „Ładyna” i „Jodko”. Po aresztowaniu przez NKWD 13 kwietnia 1941 roku przebywał w więzieniach sowieckich do sierpnia 1941 roku. Po ciężkim śledztwie został skazany na karę śmierci.
Po zwolnieniu, od września 1941 roku do marca 1942 roku dowodził 13 p.p. (pułk Rysiów) w ZSRR (w stopniu pułkownika).
Od marca 1942 do czerwca 1943 był zastępcą dowódcy 7 DP w ZSRR.
Po ewakuacji na Bliski Wschód pułkownik Sulik został mianowany dowódcą 5 KDP 2 Korpusu Polskiego. Dowodził jednostką na całym jej szlaku bojowym w kampanii włoskiej, w tym w czasie bitwy o Monte Cassino. 1 marca 1944 otrzymał awans na stopień generała brygady.
Gen, Nikodem Sulik znany był ze swojego ojcowskiego stosunku do podwładnych. Żołnierze nadali mu przydomek „Tata Ryś”. Określenie to powstało w czasach, gdy Sulik dowodził „Pułkiem Rysiów” (13 p.p.), ale używane był również w późniejszym okresie, kiedy dowodził 5 KDP.
Niedokończone wspomnienia
Po zakończeniu II wojny światowej gen. Sulik przebywał wraz z 5 KDP we Włoszech, aż do czasu ewakuacji do Wielkiej Brytanii.
Po przybyciu do Wielkiej Brytanii i demobilizacji osiedlił się w Londynie.
Aktywnie uczestniczył w życiu polskich wojskowych emigrantów, należał do licznych organizacji i stowarzyszeń, zajmował się publicystyką i redakcją czasopism. Niechętnie spisywał swoje wspomnienia, a jego skromne notatki zostały wydane pośmiertnie jako „Okruchy wspomnień”.
Generał brygady Nikodem Sulik zmarł w Londynie. 14 stycznia 1954 roku i został pochowany na cmentarzu Brompton.
12 września 1993 roku odbyła się w Dąbrowie Białostockiej i we wsi Kamienna Stara uroczystość powitania w Ojczyźnie i złożenia prochów gen. Sulika i jego małżonki Anieli do grobu przy kościele Świętej Anny w Starej Kamiennej.
Generał brygady Nikodem Sulik był odznaczony m. in. orderem Virtuti Militari 4 i 5 kl., Krzyżem Niepodległości z Mieczami i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
