Jarosław RubinRok 2024 to nie tylko 80 rocznica bitwy o Monte Cassino, ale też 50 rocznica śmierci Melchiora Wańkowicza, autora najsłynniejszego reportażu poświęconego bitwie. Przeglądając ostatnio książkę o Wańkowiczu znalazłem fragment, który świadczy o tym, że pisarz został ranny pod Monte Cassino.
Melchior Wańkowicz był odznaczony Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino nr 750.
Krzyż z odłamków pocisku
W książce „Wokół Wańkowicza” Aleksandra Ziólkowska-Boehm wspomina, że Wańkowicz został ranny w okolicach Monte Cassino. Oto fragment jej książki świadczący o tej sytuacji:
Uroczyste otwarcie gabinetu Wańkowicza [w Muzeum Literatury w Warszawie] 6 listopada 1974 roku zgromadziło wielu ludzi. (…) W czasie zwiedzania ekspozycji, tuż przed jej uroczystym otwarciem Marta zauważyła brak kilku cennych pamiątek ojca. Na ścianie wisiał krzyż z Monte Cassino zrobiony z odłamków pocisku, który trafił Wańkowicza w ramię. Krzyż w domu pisarz zawsze wisiał obok oprawionej legendy – opisu, co prezentuje, z podpisem generała Andersa. Kiedy zapytałyśmy z Martą dyrektora Pieniążka, co stało się z oprawionym oświadczeniem generała Andersa, odpowiedział nam krótko: – Cenzura. (…)
Gabinet Wańkowicza w Muzeum Literatury, otwarty tak szybko po śmierci pisarza, po kilku miesiącach jednak zamknięto, wszystkie materiały schowano do magazynu.
A. Ziółkowska-Boehm, Wokół Wańkowicza, PIW, Warszawa 2019, s. 489-490.
Melchior Wańkowicz – 50 rocznica śmierci
Sejm RP podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Wańkowicza. Z tej okazji Dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, dr hab. Jarosław Klejnocki, powołał Muzealny Komitet Honorowy Roku Wańkowiczowskiego.
W artykule dotyczącym powołania Komitetu można przeczytać, że ekspozycja w formie Gabinetu Pisarza, która pierwotnie znajdowała się w siedzibie głównej Muzeum przy Rynku Starego Miasta 20, została przeniesiona do budynku muzealnego przy ul. Trawiastej 29 w Aninie.
Jak czytamy: „W obrębie stałej ekspozycji znalazły się: część wymienionych książek (a także pierwsze wydanie Bitwy o Monte Cassino, t. 1–3, Rzym–Edynburg 1945–1947), liczne pamiątki (figurki przywiezione z podróży, maszyna do pisania, a nawet krzyżyk złożony z odłamków spod Monte Cassino) oraz meble, m.in. masywne gdańskie biurko, przy którym siadywał w amerykańskim fotelu na kółkach, przywiezionym do kraju w 1958 roku, fotel à la Volter, do odpoczynku i lektur, obity miękką materią, do którego można przysunąć stary pulpit z ruchomą podpórką na książkę”.
Czy odnalazło się oświadczenie podpisane przez generała Andersa?
