Jarosław RubinPorucznik Ludwik Kuźniarz był nie tylko autorem pomnika Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, który do dziś stoi w Gardzieli, ale również Odznaki Pułkowej. Informacje o twórcy pomnika oraz historia walk o Gardziel znajdują się w przewodniku Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego, ponieważ moim założeniem było połączenie opisów tras turystycznych z historią miejsc związanych z udziałem 2 Korpusu w bitwie o Monte Cassino.
Już kilka razy zdarzyło się, że przewodnik pozwolił mi na poznanie rodzin osób, które opisuje w przewodniku. Tak było, kiedy zadzwonił do mnie bratanek por. Ludwika Kuźniarza i opowiadał mi o swoim Stryjku.
Ludwik Kuźniarz – żołnierz i artysta-rzeźbiarz
Jak się dowiedziałem w rozmowie z bratankiem porucznika, Ludwik Kuźniarz urodził się w 1910 roku w Stanisławowie. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. W Pułku 4 Pancernym służył w I Szwadronie jako Oficer Techniczno-gospodarczy. Por. Kuźniarz był odznaczony Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska, Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino (nr 29019)oraz włoskim Croce al Valor Militare.
Po zakończeniu II wojny światowej i ewakuacji pułk z Włoch, pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie założył rodzinę i pracował. Zmarł w 1978 roku.
Jakie było moje zaskoczenie, kiedy uzyskałem informację, że na znanym zdjęciu z uroczystości poświęcenia pomnika Pułku 4 Pancernego znajduje się również por. Kuźniarz.
Kilka słów o powstaniu pomnika i Odznaki Pułkowej Pułku 4 Pancernego
Po bitwie o Monte Cassino żołnierze Pułku 4 Pancernego upamiętnili swoich poległych kolegów, fundując niezwykle oryginalny pomnik.
Informacje o powstaniu pomnika podaję na podstawie książki Marka Wrońskiego Waleczne Skorpiony. Barwa Pułku 4 Pancernego Skorpion, tom II, Wydawnictwo Instytutu Tarnogórskiego i Muzeum Instytutu, Londyn – Tarnowskie Góry 2007.
Dowódca pułku przeprowadził dyskusję w gronie oficerów i przekonał ich do pomysłu pomnika wykorzystującego wrak czołgu „Sułtan”, w miejscu, w którym polegli pierwsi „Czwartacy”. Pomnik został wzniesiony z dobrowolnych datków żołnierzy pułku.
Projekt pomnika został wykonany przez por. Ludwika Kuźniarza. U podstawy krzyża umieszczono dwie tablice podtrzymywane przez skorpiony. Model tablic i skorpionów wykonał sam projektant i na tej podstawie został wykonany odlew z brązu przez – istniejącą do dziś – florencką firmę Picchiani & Barlacchi.
Prace montażowe oraz pospawanie krzyża powierzono pancernym Czołówki Naprawczej pułku. Pracami tymi kierowali ppor. Henryk Janiszewski oraz kpt. Stanisław Bizański.
Pomnik uroczyście odsłonięto i poświęcono w dniu Święta Pułkowego 18 maja 1946 roku. O godz. 8:00 mszę polową celebrował abp. Józef Gawlina. Do żołnierzy przemówił zastępca dowódcy 2 Korpusu gen. dyw. Zygmunt Szyszko-Bohusz.
Wśród zaproszonych gości byli gen. bryg. Bronisław Rakowski – dowódca 2 Warszawskiej dywizji Pancernej, gen. bryg. Kazimierz Wiśniowski – szef sztabu 2 Korpusu Polskiego i płk. Władysław Bobiński – dowódca 14 Wielkopolskiej Brygady Pancernej, reprezentanci trzech dywizji Korpusu, przedstawiciele wojsk alianckich oraz braciszkowie z klasztoru na Monte Cassino.
O godz. 10:15 nastąpiło odsłonięcie pomnika. O 11:00 miał miejsce niezwykle ważny punkt obchodów Święta Pułkowego – pierwsze w dziejach wręczenie Odznak Pułkowych. Odznaki te zaprojektował Ludwik Kuźniarz.
Po oficjalnych uroczystościach żołnierze zjedli obiad i uczestniczyli w biesiadzie rycerskiej.
Odznaka ma formę krzyża benedytyńskiego, nawiązującego do Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino, z nałożonym ukośnie, stylizowanym skorpionem. Odznaki wykonała wspomniana już wyżej florencka firma Picchiani & Barlacchi.
Muzeum Instytutu Tarnogórskiego w Tarnowskich Górach
Warto wspomnieć o wydawcy książki „Waleczne Skorpiony”.
Muzeum Instytutu Tarnogórskiego jest prowadzone przez Stowarzyszenie Instytut Tarnogórski i Muzeum, które powstało z inicjatywy dr. Marka Wrońskiego. W 1997 roku zakupił on, stojącą w samym centrum miasta, XIX-wieczną kamienicę przy ul. Ligonia 7, by umieścić w niej własną kolekcję przedmiotów związanych z historią polskiej wojskowości XIX i XX wieku.
Obecnie w Muzeum Instytutu Tarnogórskiego możemy zapoznać się z dwiema ekspozycjami. Pierwszą z nich poświęcono dwóm pułkom Wojska Polskiego, które tworzyły w okresie międzywojennym tarnogórski garnizon. Były to 3. Pułk Ułanów i 11. Pułk Piechoty.
Druga wystawa prezentuje pamiątki związane z dziejami Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W zbiorach znajdują się liczne mundury (w tym generalskie), uzbrojenie, wyposażenie wojskowe, medale i odznaczenia, dokumenty, fotografie itp. Do tej pory w muzeum zgromadzono ponad 40 tysięcy eksponatów.
Muzeum Instytutu Tarnogórskiego wydaje czasopisma „Studia nad Dawnym Wojskiem, Bronią i Barwą”.
Wstęp do muzeum jest bezpłatny, ale na wizytę trzeba się wcześniej umówić telefonicznie.
