Jarosław RubinFeliks Konarski – autor „Czerwonych maków”, którym poświęciłem osobny wpis, napisał przejmującą zwrotkę pieśni, oddającą w pełni to, czym dla każdego Polaka jest lub powinien być cmentarz na Monte Cassino (Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino).
Ta ziemia do Polski należy…
Czy widzisz ten rząd białych krzyży?
To Polak z honorem brał ślub!…
Idź naprzód!… Im dalej… Im wyżej…
Tym więcej ich znajdziesz u stóp!
Ta ziemia do Polski należy,
Choć Polska daleko jest stąd,
Bo wolność… krzyżami się mierzy!
Historia ten jeden ma błąd!
Feliks Konarski, Czerwone maki na Monte Cassino (fragment)
Cmentarz znajduje się w obrębie płaskiego siodła zwanego Doliną Śmierci, pomiędzy klasztorem a wzgórzem 593. Spoczywa na nim 1066 żołnierzy poległych podczas bitwy o Monte Cassino. Budowa cmentarza rozpoczęła się już w 1944 roku, praktycznie zaraz po zakończeniu walk o klasztor.
Już kilka dni po bitwie zgodę na budowę polskiej nekropoli wydał król Włoch Wiktor Emanuel. Prace budowlane zostały ukończone w 1946 r., ale poświęcenie nastąpiło już 1 września 1945 roku.
Teren, który wybrano pod budowę w 90% należał do klasztoru. Reszta znajdowała się w prywatnych rękach, jego właścicielom za przekazanie gruntu wypłacono odszkodowanie. Opactwo benedyktynów przekazało Polakom 5 ha ziemi w dzierżawę wieczystą.
Cmentarz na Monte Cassino
Cmentarz na Monte Cassino budowali żołnierze 2 Korpusu przy pomocy włoskich kamieniarzy pod kierownictwem inż. Tadeusza Muszyńskiego i według projektu oficerów-architektów Wacława Hryniewicza i Jerzego Skolimowskiego.
Prace rzeźbiarskie wykonał Michał Paszyn, jego autorstwa są: znicz cmentarny, wykute z brązu przy górnym ołtarzu orły i wawrzyn oraz płaskorzeźba Orła Białego powyżej cmentarza. Włoch – profesor Duilio Cambelotti jest autorem dwóch orłów husarskich na cokołach przy bramie wejściowej.
Więcej o cmentarzu na Monte Cassino piszę w powstającym właśnie przewodniku „Monte Cassino i okolice”.
Polskie cmentarze wojenne we Włoszech
We Włoszech znajdują się cztery polskie cmentarze wojenne, na których pochowano żołnierzy 2 Korpusu Polskiego poległych w czasie walk w Italii. Cmentarze te zostały wybudowane w Bolonii, Casamassima, Loreto i na Monte Cassino. Odwiedziłem je wszystkie podczas moich podróży po Włoszech i pokłoniłem się mogiłom naszych rodaków. Możesz o nich dowiedzieć się więcej w artykule zamieszczonym na blogu ItalJarek.
