Jarosław Rubin1 Pułk Ułanów Krechowieckich nie brał bezpośredniego udziału w bitwach o Monte Cassino i Piedimonte. Cały czas był w odwodzie 2 Brygady Pancernej. Natomiast poszczególni oficerowie i ułani pułku zostali odkomenderowani do różnych oddziałów i wzięli udział w bitwie o Monte Cassino.
- 1 Pułk Ułanów Krechowieckich w San Vittore i pod Piedimonte
- Wrocław – w poszukiwaniu żołnierzy Pułku
- Dalsze poszukiwania
1 Pułk Ułanów Krechowieckich w San Vittore i pod Piedimonte
19 maja 1944 roku Pułk został przesunięty bliżej linii frontu do rejonu San Vittore (O tej miejscowości wspominam w przewodniku „Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego” opisując jeden z dwóch cmentarzy polowych). Tam Pułk pozostał w pogotowiu do 29 maja.
26 maja 3 szwadron pod dowództwem rtm. Mariana Karpińskiego (KMC nr 29686) i pluton Stuartów został skierowany pod Piedimonte, w celu współdziałania z 5 Wileńską Brygada Piechoty 5 KDP, ale został odwołany z powodu zakończenia walk.
29 maja cały pułk został wycofany z przedpola Monte Cassino i powrócił do m. Pratella. Swój chrzest bojowy pułk miał w kampanii adriatyckiej, a następnie brał udział w bitwie bolońskiej.
Wrocław – w poszukiwaniu żołnierzy Pułku
Od czerwca 1946 Pułk był transportowany z Włoch do Wielkiej Brytanii. 1 Pułk Ułanów Krechowieckich został rozwiązany w połowie lipca 1947 roku, a jego żołnierze rozjechali się po całym świecie. Większość wybrała życie na emigracji, część wróciła do Polski. Do połowy grudnia 1947 roku, 8 oficerów oraz 258 podoficerów i ułanów zdecydowało się na powrót do Polski, a dalszych 30 w ciągu 1948 roku.
Ilu z tych około 300 Krechowiaków trafiło na Dolny Śląsk i do Wrocławia? Na cmentarzach Wrocławia odnalazłem 3 groby żołnierzy Pułku.
Por. Jan Szatsznajder (1921-1997)
Jan Szatsznajder (KMC nr 30229) urodził się w Warszawie 14 listopada 1921 roku. W czasie II wojny światowej walczył w szeregach 1 Pułku Ułanów Krechowieckich, a swoje wojenne losy krótko opisał w książce „Drogi do Polski”. Wiosną 1940 roku opuścił Warszawę, aby przedrzeć się do Francji. Aresztowany pod Worochtą przy próbie przekroczenia granicy trafił do łagru pod koło polarne. Po zwolnieniu z łagru trafił do Tockoje we wrześniu 1941 roku.
Od 27 marca 1942 do 13 czerwca 1943 Jan Szatsznajder uczył się wojennego rzemiosła w Szkole Podchorążych Broni Pancernej II Promocji. Zaczynał jeszcze w Wozniesionówce w Związku Sowieckim, a kończył już w Quizil-Ribut w Iraku. W 2 Korpusie Polskim trafił do 1 szwadronu 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Walczył w kampanii włoskiej, którą ukończył w stopniu podporucznika jako dowódca plutonu czołgów. Za walki o Bolonię został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. (KMC nr 30229)
Jeszcze w czasach komunistycznych spisywał relacje żołnierzy PSZ na Zachodzie i cichociemnych. Relacje te ukazywały się na łamach „Gazety Robotniczej”. Wydał je potem w formie książek: „Cichociemni. Z Polski do Polski” oraz „Drogi do Polski”.
Był uczestnikiem obchodów rocznicy bitwy o Monte Cassino w 1969, 1984 i 1989 roku. Uczestniczył też w wyprawach patriotycznych do Murmańska (1989) oraz Narwiku (1990).
Jan Szatsznajder zmarł 19 sierpnia 1997 roku we Wrocławiu. Został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim (grób 26/730/2). Grób zgłoszony do ewidencji grobów w IPN.
Na kamieniu nagrobnym widnieje napis: Jan Szatsznajder 1921-1997; Żołnierz gen. Andersa – porucznik 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Kawaler Krzyża Virtuti Militari. Dziennikarz i pisarz.
Wachm. Mikołaj Gmyr (1905-1967)
Mikołaj Gmyr (KMC 29867) urodził się 2 grudnia 1905 roku w Grodnie. Służył w Pułku od 1942 do 1946 roku.
Wachmistrz Mikołaj Gmyr był szefem Czołówki Naprawczej 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Jak podaje A. Suchcitz, w czasie walk nad rzeką Senio, 26 marca 1945 roku, wachm. Mikołaj Gmyr „na ochotnika doszedł pod silnym ogniem do [uszkodzonego] czołga [„Błyskawica”], zabrał niezbędne częsci z działa, km i radiostacji, tak że czołg zupełnie nie nadawał się do wykorzystania jego broni”. Za swoje działania został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Mikołaj Gmyr zmarł 10 sierpnia 1967 roku. Jest pochowany na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu Mikołaj Gmyr (Pole 66/140/8 od pola 65). Grób zgłoszony do ewidencji grobów w IPN.
Wachm. Antoni Niewęgłowski (1911-1956)
Antoni Niewęgłowski (KMC nr 30076) urodził się 1 lipca 1911 roku w Kolechowicach (pow. włodawski). W czasie wojny obronnej 1939 roku walczył w szeregach 15. Pułku Ułanów Poznańskich. Po zakończeniu walk znalazł się na obszarze okupowanym przez wojska sowieckie, skąd w kwietniu 1940 roku został deportowany w głąb ZSRS. W 1941 roku na mocy umowy Sikorski-Majski został uwolniony i dołączył do formowanej Armii Polskiej.
Otrzymał przydział do 3 plutonu 3 szwadronu 1. Pułku Ułanów Krechowieckich 2 Warszawskiej Brygady Pancernej. Jako żołnierz tej jednostki wziął udział w walkach 2 Korpusu Polskiego o Ankonę, nad rzeką Metauro, przy przełamaniu niemieckiej Linii Gotów, a także Bolonią. Antoni Niewęgłowski przeszedł cały szlak bojowy tej jednostki, awansując międzyczasie ze stopnia plutonowego do wachmistrza.
2 lipca 1943 roku otrzymał – jeszcze w stopniu plutonowego – Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami i znalazł się wśród pierwszych odznaczonych w odrodzonym Pułku.
W 1947 roku powrócił do Polski. Zamieszkał we Wrocławiu, gdzie zmarł 11 lutego 1956 roku. Jest pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim (Pole 19/136/16). Grób wpisany do ewidencji grobów IPN.
Por. Jan Kazimierz Weber (1919-1954)
Na cmentarzu parafialnym Św. Rodziny we Wrocławiu znajduje się nagrobek Pro Memoria por. Jana Webera (KMC nr 29715). (Sektor: 1A; Rząd: 3; Nr w rzędzie: 2)
Jan Kazimierz Weber urodził się 7 lipca 1919 roku.
Służył w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich w latach 1943-45. W 1943 roku był dowódcą plutonu czołgów I rzutu w I szwadronie. W 1944 roku – w stopniu podporucznika – był dowódcą II plutonu w szwadronie dow., w 1945 roku dowodził plutonem w 2 szwadronie.
W czasie bitwy o Monte Cassino ppor. Jan Weber został odkomenderowany do Sztabu Regulacji Ruchu (RR) i pełnił służbę nad rzeką Rapido i na Drodze Polskich Saperów.
Z Pułkiem przeszedł całą kampanię włoską. Po zakończeniu II wojny światowej pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł 26 stycznia 1954 roku. Jest pochowany na cmentarzu Wrexham. Na jego grobie widnieje napis „Odszedł po spełnieniu obowiązku”.
Dalsze poszukiwania
Szukam kolejnych grobów żołnierzy 1. Pułku Ułanów Krechowieckich 2 WBP na Dolnym Śląsku i całej Polsce. Jeśli masz informację o takich grobach, to proszę o kontakt. Dobrze byłoby stworzyć bazę grobów około 300 Krechowiaków, którzy wrócili do Polski.
