Jarosław Rubin25 rocznica bitwy o Monte Cassino przypadała w 1969 roku. Uroczystości na Polskim Cmentarzu Wojennym odbyły się 15 sierpnia. Po raz ostatni uczestniczył w obchodach dowódca 2 Korpusu Polskiego generał Władysław Anders.
Z 25 rocznicą bitwy łączą się dwie zagadki, których jeszcze nie rozwiązałem do końca.
15 sierpnia 1969 na Monte Cassino
W upalny sierpniowy dzień przypadała rocznica innej wielkiej bitwy – bitwy warszawskiej 1920 roku i Święto Żołnierza.. Tego dnia na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino po raz ostatni przemówił generał Władysław Anders.
Generał był już bardzo chory, co zapamiętała dokładnie jego córka Anna Maria Anders:
Obie z mamą spodziewałyśmy się, że ojciec podczas tych uroczystości może umrzeć. Rzeczywiście był już bardzo chory. (…)
Ojciec został przywieziony wojskowym samochodem. Wszyscy to widzieli. Nie miał już za wiele sił, aby iść, stać… Siedział na krześle. (…)
Bardzo się denerwowałam, myślałam że to się stanie tam… Ale tata powtarzał: „Jeżeli mam umrzeć, to jest to dla mnie najlepsze miejsce. Byłoby dobrze, abym właśnie tam zakończył życie”. (…)
Później, kiedy jedliśmy obiad w istniejącym do dzisiaj hotelu „Alba”, odetchnęłyśmy z ulgą, całą uroczystość przeżył szczęśliwie.
Anna Maria Anders, Córka generała i piosenkarki, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2015, s. 202-204.
Na zdjęciu z uroczystości, które oglądałem, generał Anders siedział osłaniany dwoma wielkimi czarnymi parasolami.
Zagadka nr 1 – gdzie nocował generał Anders
We wspomnieniach Anny Marii Anders można przeczytać, że generał Anders zjadł obiad wraz z żoną i córką w hotelu „Alba” (zdjęcie powyżej). Pytanie, czy tam też się zatrzymał?
W książce „Gawędy o czasach i ludziach”, ksiądz Walerian Meysztowicz wspomina: „W maju 1969 roku – w 25 rocznicę bitwy pod Monte Cassino – widziałem generała Andersa po raz ostatni; mieszkał w hotelu Minerwa”.
W Cassino nie ma (i chyba nie było) hotelu Minerva. Czy do spotkania doszło w Rzymie? W sierpniu, a nie w maju?
A może było tak, że generał Władysław Anders przyleciał do Rzymu w sierpniu 1969 roku i zamieszkał w tam w hotelu? Jeśli tak, to mogło chodzić o Grand Hotel de La Minerve przy Piazza della Minerva.
Zagadka nr 2 – Krzysztof Szmagier
Krzysztof Szmagier (1935-2011) to znany reżyser filmowy i dokumentalista. Sławę przyniosły mu filmy milicyjne (07 zgłoś się i Przygody psa Cywila). Co to ma wspólnego z Monte Cassino?
Zdjęcie obok: Krzysztof Szmagier, autor: Cezary Piwowarski – Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=112667496
Na portalu Pisarze_pl opublikowana jest rozmowa: Krzysztof Lubczyński rozmawiał z reżyserem KRZYSZTOFEM SZMAGIEREM. W rozmowie poruszany jest ciekawy wątek, jak reżyser – w czasach Gomułki – robił filmy dokumentalne za granicą.
Szmagier znalazł się w Londynie jako stypendysta British Council i robił filmy o uchodźstwie. Odwiedzał m. in. Instytut i Muzeum Historyczne im. Generała Sikorskiego. A były to lata sześćdziesiąte XX wieku…
W 1969 roku Krzysztof Szmagier nakręcił film dokumentalny 18 maja – Monte Cassino. Niestety, nigdzie nie znalazłem tego filmu, więc trudno mi pisać, co film przedstawia. Może ktoś go oglądał albo ma ten film?
