Monte Cassino i okolice – szlakiem 5 KDP na wzgórze 575

Pamięć o żołnierzach 5 Kresowej Dywizji Piechoty jest dla mnie nierozłącznie związana z odwiedzeniem pomnika 5 KDP na wzgórzu 575. Pisząc przewodnik Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego, moim marzeniem było, aby potomkowie żołnierzy 2 Korpusu oraz wszyscy Ci, którym bliska jest pamięć o polskich bohaterach, przynajmniej raz w życiu odwiedzili miejsca zroszone krwią uczestników bitwy o Monte Cassino. Niniejszy artykuł rozpoczyna serię moich publikacji pokazujących miejsca pamięci związane z poszczególnymi jednostkami 2 Korpusu.

5 KDP w bitwie o Monte Cassino

Od 11 listopada 1943 r. dowódcą 5 Kresowej Dywizji Piechoty był gen. bryg. Nikodem Sulik, a jego zastępcą – od 15.XI.1943 – płk dypl. (później gen. bryg.) Klemens Rudnicki. W skład 5 KDP wchodziły (w czasie bitwy o Monte Cassino):

• Kwatera Główna 5 Kresowej Dywizji Piechoty
• 5 Wileńska Brygada Piechoty (bataliony „Rysiów”, „Żbików” i „Wilków”) – dowódca płk Wincenty Kurek (poległ 17.V.1944), ppłk dypl. Feliks Henryk Machnowski (do 4.VI)
• 6 Lwowska Brygada Piechoty – dowódca ppłk/płk dypl. kaw. Witold Eugeniusz Nowina-Sawicki
• 5 Kresowy batalion ciężkich karabinów maszynowych – dowódca mjr Stanisław Mrozek
• Artyleria dywizyjna
• 15 pułk ułanów poznańskich
• 5 Kresowy batalion saperów
• 5 Kresowy batalion łączności
• 5 szwadron żandarmerii
• Oddziały Zaopatrywania i Transportu
• Oddziały warsztatowe
• Oddziały sanitarne
• 5 sąd polowy
• 5 park materiałowy.

Według założeń dowódcy 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, 5 KDP miała następujące zadania w czasie bitwy o Monte Cassino:

5-a kresowa dywizja piechoty pod dowództwem gen. Sulika: opanować grzbiet Colle San Angelo, wzgórze 575, 505, 452 i 447. Po opanowaniu niezwłocznie zorganizować silną obronę, zapewniając własną obserwację i możność działania ogniem w dolinę rzeki Liri. Osłonić od północy i zachodu działanie 3-ej dywizji na klasztor. Osłonić natarcie Korpusu przez utrzymanie grzbietu Monte Castellone.

Wł. Anders, Bez ostatniego rozdziału

Od 11 maja 1944 roku oddziały 5 KDP toczyły ciężkie walki na Widmie, wzgórzu San Angelo i wzgórzu 575, osiągając postawione cele podczas drugiego natarcia. Od 20-25 maja 18 batalion 6 LBP uczestniczył w walkach o Piedimonte, a oddziały rozpoznawcze zdobywały Pizzo Corno i Monte Cairo.

Pomnik 5 KDP na wzgórzu 575

Miejscem upamiętnienia ofiary krwi 5 Kresowej Dywizji Piechoty jest pomnik Dywizji na szczycie wzgórza 575. 18 maja 1945 roku, w rocznicę bitwy o Monte Cassino, w oddziałach KDP odprawiono msze święte żałobne. O 14:00 na szczycie wzgórza 575 odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową. Mszę św. odprawił ks. kapelan Wiktor Judycki – proboszcz 5 KDP, w obecności opata klasztoru Monte Cassino, delegacji Sprzymierzonych i licznych żołnierzy KDP.

Na pomnik składają się dwie płyty z trawertynu z napisami oraz krzyż wykonany z elementów mostu Baileya. Obok krzyża znajdują się urny z ziemią zebraną z pól bitewnych Dywizji Kresowej podczas walk we Włoszech, pierwotnie ozdobione herbami Wilna i Lwowa (skradzione).

Pamięć o 5 KDP – trekking patriotyczny na wzgórze 575

Możesz oddać hołd żołnierzom 5 KDP wyruszając na trekking patriotyczny do pomnika 5 Kresowej Dywizji Piechoty na wzgórzu 575.

Najłatwiej wyruszyć sprzed Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino i dojść do Albanety. Stamtąd trasa T5, opisana w moim przewodniku, wiedzie do pomnika. Koło browaru należy skręcić w ścieżkę prowadzącą w dół przez teren (łączkę) między browarem a klasztorem Santa Maria dell’Albaneta. Następnie droga schodzi łagodnie w dół, wśród krzewów i niewielkich drzew. Po przejściu dalszych 300 metrów droga przestaje opadać, a po prawej stronie zobaczysz odchodzącą w górę drogę/dróżkę.

Po przejściu około 350 metrów pod górę, dojdziesz do skrzyżowania z okrężną drogą i musisz skręcić ostro w prawo, a po kolejnych 100 metrach – ostro w lewo. Stąd podchodzisz drogą, która spiralnie zmierza w kierunku pomnika. Po przejściu 600 metrów zobaczysz w odległości kilkudziesięciu metrów metalowy krzyż stojący na szczycie wzgórza.

Przejście trasy, która liczy około 1,5 km (plus 100 m różnicy wzniesień) zajęło mi 40-45 minut. W mojej ocenie trasa T5 nie pozwala na dotarcie do pomnika osobom z niepełnosprawnością.

Mapkę, profil wysokościowy trasy oraz kod QR do nawigacji znajdziesz w przewodniku.