18 stycznia 1944 roku w okolicach Suio we Włoszech – podczas pierwszej bitwy o Monte Cassino – zginął rotmistrz Stanisław Wołoszowski, z 1. Samodzielnej Kompanii Commando, słynny jeździec, oficer sportowy całego commando, zastępca dowódcy kompanii. Został zabity przez Niemców, gdy udzielał pomocy medycznej rannemu koledze.
Major Stanisław Wołoszowski (1913-1944)
Stanisław Wołoszowski urodził się 19 maja 1913 roku w Janikowie. Ukończył korpus kadetów oraz Szkołę Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. 4 sierpnia 1934 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem, a minister spraw wojskowych wcielił do 1 pułku strzelców konnych w Garwolinie. Na stopień porucznika awansował 19 marca 1938 roku.

Jako wybitny jeździec Stanisław Wołoszowski był członkiem reprezentacji Polski w jeździectwie sportowym i osiągał wspaniałe rezultaty podczas wielu europejskich zawodów hippicznych. Był członkiem kadry olimpijskiej przygotowującej się do igrzysk w 1940, które miały odbyć się w Helsinkach.
W międzynarodowych zawodach o Puchar Bałtyku w Gdyni w 1937 roku pokonał niemieckiego faworyta, Guntera Theme (olimpijczyka, kapitana SS). Tuż przed wybuchem wojny startował w międzynarodowych zawodach WKKW w Turynie, gdzie startując na ogierze Arlekin III, zajął trzecie miejsce w konkurencji indywidualnej.

Po przegranej wojnie obronnej we wrześniu 1939 rok, porucznik Wołoszowski przebywał w obozie internowanych na Węgrzech, skąd poprzez Francję dotarł na Wyspy Brytyjskie.
Tam dołączył do 2 batalionu strzelców, stacjonującego w Szkocji. Czując potrzebę aktywnego uczestnictwa w walce, ukończył kurs spadochronowy, sapersko-minowy i kilka innych. Zgłosił się na ochotnika do utworzonej jesienią 1942 roku 1. Samodzielnej Kompanii Commando.
Początkowo był tam oficerem odpowiedzialnym za wyszkolenie fizyczne i strzeleckie komandosów. Po awansie do stopnia rotmistrza został zastępcą dowódcy kompanii kapitana Władysława Smrokowskiego.
Na początku grudnia 1943 roku 1. Samodzielna Kompania Commando wylądowała we Włoszech.
W archiwach brytyjskiego Imperial War Museum zachowało się zdjęcia, na którym znajduje się rotmistrz Wołoszowski.

Front row: Lieutenant Stanislaw Woloszowski, the Deputy CO of the 6th Troop (1st Polish Independent Commando Company); Captain Peter Mulders of the 2nd Dutch Troop; Captain George Danloy of the 4th Belgian Troop; Captain R. Hauge of the 5th Norwegian Troop, and Captain Philippe Kieffer, the CO of the 10th Commando; Major Peter Laycock, the Deputy CO of the Commando; Captain Bryan Hilton-Jones, the 3rd (X) Troop and Captain C. A. Hodges, Medical OfficerCopyright: © IWM. Original Source: http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205265552
Kampania włoska
13 grudnia polscy komandosi zostali skierowani na front w rejonie górskiej miejscowości Capracotta, gdzie do 10 stycznia 1944 roku organizowali patrole, akcje wypadowe oraz zasadzki na niemieckich żołnierzy.
W połowie stycznia 1944 roku, po kilkudniowym odpoczynku i uzupełnieniu, polska 1. Samodzielna Kompania Commando została przesunięta w rejon Sessa Aurunca, gdzie miała współpracować z brytyjską 56. Dywizją Piechoty podczas forsowania rzeki Garigliano.
Zadaniem komandosów było opanowanie jednego z kluczowych wzgórz w rejonie miejscowości Suio, górujących nad rzeką oraz dokonanie dalekiej dywersji na niemieckich tyłach. Tym samym polska jednostka wzięła udział w pierwszej bitwie o Monte Cassino.
Rotmistrz Stanisław Wołoszowski dowodził jednym z patroli. Oto opis, jaki przekazał nam Melchior Wańkowicz, zapisując słowa kpt. Władysława Smrokowskiego oraz podporucznika Adama Bachledy:
– O, jak była akcja na przyczółek Anzio – mówi czarny Adaś Bachleda – tośmy poszli na tyły…
– Tak – przypomina major Smrokowski – to było 17, 18 i 19 stycznia, gdy Korpus forsował przejście przez dolne i środkowe Gargliano. Wówczas poszliśmy na tyły nieprzyjaciela na dwie doby. Kompania rozeszła się promieniście. Rozminowaliśmy most; powytłukiwaliśmy motocyklistów; tropiąc drutami, doszliśmy do punktu obserwacji artyleryjskiej i wygnietliśmy ich. Kiedy już mieliśmy się wycofać, na domek, w którym był rotmistrz Wołoszewski z czterema żołnierzami, poszło uderzenie trzydziestu Niemców. Wyskoczył podchorąży Luks z tomsonem, za nim reszta – odparli atak, zabili kilku, wzięli do niewoli sześciu Niemców. Odesłali z Luksem jeńców; rotmistrz Wołoszewski opatruje rannego Klajbera, a tu Niemcy znowu zaatakowali. Zginęli wszyscy z wyjątkiem najmłodszego Kotasa, który stał na warcie za ogrodzeniem. Poległ rotmistrz Wołoszewski, słynny jeździec, oficer sportowy całego commando, typ zagończyka i rycerz, i Klajber. I Kolas z Łodzi…
– Aleśmy im dali – mówi Bachleda – poszliśmy do kontrataku, bractwo się rozszalało, doszło do walki na noże komandosowskie. Czterech zabiliśmy, czternastu poraniliśmy, czterech wzięliśmy całych.
M. Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino
Stanisław Wołoszowski został pośmiertnie awansowany do stopnia majora oraz odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Jego grób znajduje się na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Casino (miejsce 2-D-1).

Na zdjęciu obok: grób rtm. Stanisława Wołoszowskiego na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Casino (miejsce 2-D-1). Źródło: Polskie Cmentarze Wojenne we Włoszech, https://cmpi.fondazionemm2c.eu/