Jarosław RubinPo artykułach poświęconych tradycji 3 Dywizji Strzelców Karpackich i 5 Kresowej Dywizji Piechoty, nadszedł czas na trzeci tekst w cyklu o kultywowaniu pamięci o bohaterach Monte Cassino we współczesnym Wojsku Polskim. Tym razem skupiam się na losach dziedzictwa Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, który podczas bitwy o Monte Cassino napisał jedną z najpiękniejszych kart polskiego oręża w czasie kampanii włoskiej.
Pułk 4 Pancerny „Skorpion” walczył we Włoszech w składzie 2 Brygady Pancernej dowodzonej przez generała Bronisława Rakowskiego.
W przewodniku „Monte Cassino i okolice” opisuję szczegółowo miejsca związane z walkami „Skorpionów”, w tym pomnik w Gardzieli, postawiony w miejscu, gdzie 12 maja 1944 roku zginął ppor. Ludomir Białecki wraz z całą załogą czołgu „Sultan”.
Przejęcie tradycji przez 102 Pułk Zmechanizowany
Historia kontynuacji tradycji Pułku 4 Pancernego „Skorpion” w wolnej Polsce rozpoczęła się 15 maja 1993 roku na rynku w Opolu. Tego dnia 102 Pułk Zmechanizowany, który powstał 22 kwietnia 1992 roku z przemianowania 89 Pułku Zmechanizowanego, uroczyście przejął tradycję legendarnego Pułku 4 Pancernego „Skorpion”.
Na tę uroczystość do Opola przyjechała grupa ponad 20 żołnierzy pułku z całego świata – z dalekiej Australii, Ameryki Południowej i Stanów Zjednoczonych. Była to chwila symbolicznego przekazania dziedzictwa przez weteranów walk o Monte Cassino nowym pokoleniom polskich pancerniaków.
Jednostka wchodziła w skład 5 Dywizji Zmechanizowanej, a od października 1993 roku – 10 Dywizji Zmechanizowanej. Już w 1994 roku pułk został przeformowany w 5 Brygadę Pancerną „Skorpion”.
5 Brygada Pancerna „Skorpion”
W 1994 roku na bazie 102 Pułku Zmechanizowanego została sformowana 5 Brygada Pancerna „Skorpion”, która stacjonowała w Opolu przy ul. Domańskiego, a później po zmianie dyslokacji w Opolu-Szczepanowicach przy ul. Prószkowskiej 76.
Brygada przejęła tradycję 4 Pułku Pancernego „Skorpion” z 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Żołnierze brygady nosili na beretach metalowy znak skorpiona, podkreślając tym samym swoje duchowe dziedzictwo po „Walecznych Skorpionach”.
W grudniu 1998 roku brygadę podporządkowano dowódcy Krakowskiego Okręgu Wojskowego, a w 1999 włączono ją do Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego. Razem z 14 Brygadą Pancerną z Przemyśla stanowiła ona trzon sił lądowych korpusu.
Brygada otrzymała rozkaz rozformowania już 13 kwietnia 2001 roku. W 2001 roku, po rozwiązaniu Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego, brygada została ostatecznie rozformowana.
Stowarzyszenie „Pancerny Skorpion”
W 1999 roku powstało w Opolu Stowarzyszenie „Pancerny Skorpion”, które przejęło misję kontynuowania tradycji „Skorpionów”.
Stowarzyszenie organizuje coroczne Zloty Pojazdów Historycznych im. generała brygady o. Adama Studzińskiego, które odbywają się w ramach obchodów rocznicy bitwy o Monte Cassino.
- Rajdy na orientację im. ppłk broni pancernej Mieczysława Białkiewicza,
- Zawody strzeleckie z broni palnej/pneumatycznej,
- Prelekcje historyczne o udziale 2 Korpusu Polskiego w przełamaniu Linii Gustawa,
- Pokazy filmów dokumentalnych z udziałem członków Szwadronu Skorpion.
Szwadron Skorpion
Przy Stowarzyszeniu został utworzony Szwadron Wojskowych Pojazdów Historycznych, zwany potocznie Szwadronem Skorpion.
Szwadron Skorpion to wyjątkowa formacja składająca się z kilkunastu wojskowych pojazdów historycznych z okresu II wojny światowej, głównie: Willysów MB, Fordów GPW, GP, Dodge’ów WC-51, WC-52, WC-58 Command Car oraz pojazdu Bren Carrier Mk I. Członkowie szwadronu posiadają autentyczne umundurowanie historyczne i wyposażenie z okresu II wojny światowej używane przez Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie.
Członkowie Szwadronu organizują wyprawy na pola bitew II wojny światowej i kultywują tradycję Pułku 4 Pancernego „Skorpion”.
Pamięć trwa
18 maja 1994 roku, w 50. rocznicę bitwy o Monte Cassino oraz w 1. rocznicę przekazania tradycji 102 Pułkowi Zmechanizowanemu, mieszkańcy Opola odsłonili na zewnątrz ratusza tablicę upamiętniającą żołnierzy Pułku 4 Pancernego „Skorpion”.
Napis na tablicy głosi: „W HOŁDZIE ŻOŁNIERZOM PUŁKU 4 PANCERNEGO „SKORPION” W 50 ROCZNICĘ BITWY O MONTE CASSINO ORAZ W 1 ROCZNICĘ PRZEKAZANIA TRADYCJI 102 PUŁKOWI ZMECHANIZOWANEMU „SKORPION” W OPOLU 18 V 1994 MIESZKAŃCY OPOLA”.
Jak powiedział prezes Stowarzyszenia „Pancerny Skorpion” ppłk rezerwy Zbigniew Koziarz: „Od 31 lat organizujemy uroczystości w rocznicę bitwy albo w terminie z tą rocznicą sąsiadującym”. To dowód na to, że tradycja „Skorpionów” nie została zapomniana i będzie przekazywana kolejnym pokoleniom.
W przewodniku „Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego” szczegółowo opisuję miejsca związane z działaniami Pułku 4 Pancernego „Skorpion”, zachęcając do odwiedzenia pomnika w Gardzieli oraz innych miejsc pamięci. Bowiem jak brzmi żurawiejka „Skorpionów”: „Kto tradycji nie szanuje, niech nas w d*** pocałuje”.
