Jarosław RubinJednodniowa wyprawa na Monte Cassino to doskonała okazja, by nie tylko odwiedzić klasztor benedyktynów i Polski Cmentarz Wojenny, ale także zobaczyć znacznie więcej miejsc związanych z historią 2 Korpusu Polskiego. Jeśli masz do dyspozycji tylko jeden dzień, nie oznacza to, że jesteś skazany na pobieżne zwiedzanie – dobrze zaplanowana trasa pozwoli Ci trafić do miejsc przesiąkniętych historią i zroszonych krwią polskich żołnierzy.
Jak dojechać?
Najwygodniejszą opcją jest dojazd własnym samochodem – to daje pełną swobodę i możliwość zaplanowania dowolnej godziny rozpoczęcia i powrotu z wyprawy. Alternatywnie, z centrum Cassino można skorzystać z komunikacji publicznej – lokalne autobusy kursują w kierunku klasztoru. Resztę trasy pokonasz już pieszo, wyruszając na trekking patriotyczny po miejscach pamięci.
Trasa 1-dniowa w okolicach Monte Cassino
Z mojego doświadczenia wynika, że wszystkie opisane niżej miejsca w okolicach Monte Cassino można połączyć w jednodniową trasę. Można też dokonać wyboru i wędrować tylko do niektórych miejsc.
1. Klasztor na Monte Cassino
To obowiązkowy punkt każdej wizyty. Opactwo benedyktynów zniszczone podczas bitwy i odbudowane po wojnie emanuje dziś spokojem i majestatem. Warto zaplanować czas na zwiedzanie wnętrza klasztoru i dziedzińców zewnętrznych oraz refleksję nad historią opactwa. Ja szczególnie polecam wizytę w towarzystwie polskiej przewodniczki Anny Studniarek.
2. Polski Cmentarz Wojenny
Tu, pod białymi krzyżami, spoczywa ponad tysiąc żołnierzy 2 Korpusu Polskiego. Centralnym punktem cmentarza jest krzyż Virtuti Militari i znajdujący się w jego pobliżu grób generała Władysława Andersa, a na plateau odczytasz słynny napis: „Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”.
3. Wzgórze 593 i pomnik 3 DSK
Zaledwie kilkaset metrów od cmentarza znajduje się wzgórze 593 – miejsce niezwykle krwawych walk, które Wańkowicz nazwał Górą Ofiarną. Na jego szczycie stoi pomnik 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Krótka i stosunkowo łatwa wędrówka wynagrodzona zostaje widokiem na dolinę Liri i poczuciem bliskości z historią, której podsumowaniem jest epitafium wyryte na pomniku: „„Za wolność naszą i waszą. My, żołnierze polscy, oddaliśmy Bogu – ducha, ziemi włoskiej ciało, a serca Polsce”.
4. Domek Doktora
Wzgórze 593 dzieli tylko kilka minut drogi od Domku Doktora. Ten niewielki, zachowany do dziś budynek był w czasie bitwy Batalionowym Punktem Opatrunkowym. Dziś jest to miejsce przypominające o dramacie rannych żołnierzy i poświęceniu lekarzy, sanitariuszy i noszowych. To kolejny punkt na chwilę zadumy i refleksji.
5. Pomnik Pułku 4 Pancernego „Skorpion”
Stromą ścieżką od Domku Doktora zejdziesz do Gardzieli, gdzie znajduje się pomnik poświęcony poległym czołgistom z Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. Zniszczony czołg-pomnik przypomina o męstwie i tragedii sprzed ponad 80 lat.
6. Massa Albaneta
Ruiny dawnych zabudowań klasztornych oraz gospodarczych, silny punkt niemieckiej obrony i miejsce tragicznej odprawy dowódców szwadronów Pułku 4 Pancernego – Massa Albaneta, to kolejny punkt na trasie wiodącej szlakiem żołnierzy 2 Korpusu walczących w bitwie o Monte Cassino. Możesz to dotrzeć z Gardzieli lub od Polskiego Cmentarza Wojennego. Stąd wyruszysz do pomnika Kresowej.
7. Wzgórze 575 i pomnik 5 Kresowej Dywizji Piechoty
Ostatni, ale nie mniej ważny przystanek na proponowanej jednodniowej trasie. Wzgórze 575 to miejsce, gdzie walczyli żołnierze 5 KDP. Wańkowicz pisał o tym wzgórzu: „Góra Anioła Śmierci”. Pomnik, zwieńczony stalowym krzyżem wykonanym z elementów mostu Baileya, upamiętnia poległych żołnierzy Kresowej.
Podsumowanie
Choć jeden dzień to niewiele, pozwoli ci zobaczyć znacznie więcej niż tylko klasztor i cmentarz. Klucz do udanej wyprawy to dobry plan i dostosowanie długości trasy do własnych możliwości. Warto uwzględnić aktualną pogodę oraz swoją kondycję fizyczną – trekking po masywie Monte Cassino bywa wymagający, ale każda kropla potu zostaje wynagrodzona głębszym osobistym przeżyciem historii sprzed lat.
Planując wizytę, sięgnij po przewodnik „Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu Polskiego”, który pomoże szczegółowo zaplanować trasę i dowiedzieć się więcej o wspomnianych wyżej miejscach i walkach toczonych przez polskich żołnierzy w bitwie o Monte Cassino.
