Jarosław RubinSprawdzając trasy samochodowe do przewodnika Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2 Korpusu polskiego, z San Vittore del Lazio pojechałem na włoski cmentarz wojskowy Montelungo, związany z bitwą, którą można nazwać preludium bitwy o Monte Cassino.
Przed bitwą o Monte Cassino
Po wrześniowym zawieszeniu broni w 1943 roku armia włoska uzyskała status Armii Współwalczącej. Formacją włoską o najważniejszym znaczeniu była Pierwsza Grupa Zmotoryzowana, pod dowództwem generała Vincenza Dapina. Na początku grudnia 1943 roku Grupa została operacyjnie przydzielona do amerykańskiej 36 Dywizji Teksańskiej (36 DP).
36 DP miała zaatakować niemieckie pozycje obronne na Monte Sammucro, San Pietro Infine i Monte Lungo, przy jednoczesnym oskrzydlenie dwóch stron Via Casilina (SS 6) około 15 km na południe od Cassino. Atak ten miał otworzyć drogę na Monte Cassino i dalej do doliny Liri.
7 grudnia 1943 roku piechota Pierwszej Grupy Zmotoryzowanej przystąpiła do ataku na południowym skraju wzgórz Monte Lungo, otaczających miejscowość San Pietro Infine. Następnego dnia, w gęstej mgle młodzi włoscy żołnierze przeprowadzili atak na Monte Lungo. Do zapadnięcia nocy Włosi – niczego nie uzyskawszy – stracili ponad 300 żołnierzy: 178 zabitych lub zaginionych i 131 rannych.
Włoski 67 Pułk wspiął się na stoki Monte Lungo ponownie 16 grudnia 1943. Niemcy stracili w wyniku tego ataku ponad 200 grenadierów pancernych i zostali zmuszony do wycofania się z San Pietro. Grenadierzy wycofali się 3 km dalej do San Vittore, wioski położonej na następnym zboczu górskim.
22 stycznia 1944 roku Dapino został zastąpiony przez gen. Umberta Utiliego. Pod dowództwem gen. Utiliego 18 kwietnia 1944 roku Grupa zmieniła nazwę na Corpo Italiano di Liberazione (CIL – Włoski Korpus Wyzwolenia).
Utili został jednym z bohaterów wojny Włoch o wyzwolenie, a kiedy zmarł w 1952 roku, jego życzeniem było spocząć u stóp Monte Lungo razem z żołnierzami z jego dawnej formacji, którzy polegli na swoim pierwszym polu walki.
Sacrario Militare Italiano di Montelungo
Cmentarz wojenny żołnierzy włoskich (Sacrario Militare Italiano) znajduje się przy Via Casilina, około 2 km od miejscowości Mignano Montelungo, na granicy Kampanii z Lacjum i Molise.
Cmentarz Wojenny gromadzi szczątki 974 poległych w wojnie wyzwoleńczej, przeniesione ze starego cmentarza wojennego Monte Lungo i z różnych cmentarzy wojskowych rozsianych wzdłuż półwyspu.
Od prostej bramy wejściowej schody prowadzą nas bezpośrednio do głównego budynku z białego marmuru. W centrum stoi kaplica z ołtarzem z ciemnego marmuru, zwieńczona posągiem przedstawiającym umierającego żołnierza.
Muzeum
Po przeciwnej stronie drogi odwiedziłem niewielkie muzeum, które gromadzi broń, dokumentację fotograficzną, grafiki i fragmenty rozkazów ilustrujących udział włoskich żołnierzy w wojnie wyzwoleńczej wraz z alianckimi sojusznikami. Na zewnątrz można zobaczyć kilka czołgów, pojazdów samobieżnych oraz włoskich i angielskich dział, używanych w trakcie kampanii włoskiej.
Informacje praktyczne
Na placu przy muzeum znajduje się duży, ogrodzony teren umożliwiający zaparkowanie samochodu, kiedy chcesz odwiedzić cmentarz lub muzeum.
Cmentarz wojenny jest otwarty w godzinach od 08:30 do 15:30, wyłącznie w dni powszednie.
